Speurtocht in het archief: Duik mee in de geschiedenis van KLJ

KLJ bestaat al 94 jaar, dat is bijna een eeuw! Ook pedagogisch medewerker Ian schrok zich een hoedje toen hij dat ontdekte. Geboeid door de geschiedenis van onze jeugdbeweging trok hij – verkleed als een echte archeoloog – naar het Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving (KADOC) in Leuven om daar hét archief van KLJ in te duiken.

“Het is een koude winterdag als ik naar het KADOC in Leuven ga. Ik wandel door lange gangen en zoek een plekje in de rustige leeszaal. Het KLJ-archief dat hier bewaard wordt, is immens groot – er zijn talloze oude magazines, foto’s, boeken en sportfeestbundels te vinden. Als ik alles moet doorbladeren, ben ik zelf 94 jaar bezig! Gelukkig helpen de KADOC-medewerkers me verder en bezorgen ze me een stapeltje stoffige boeken die me op weg kunnen helpen in mijn speurtocht.”

De stichter van KLJ

“Ik weet dat KLJ is ontstaan uit de Boerenbond, dus de geschiedenis van die boerenorganisatie is mijn startpunt. In een lijvig naslagwerk lees ik dat onze maatschappij in 1890 een zware crisis doormaakte. Doordat er goedkopere landbouwproducten uit andere landen ingevoerd werden, kreeg onze landbouw zware klappen. Als tegenreactie werd ‘een Boerenbond’ opgericht om een christelijke en machtige boerenstand te bekomen. Op enkele jaren tijd groeide de organisatie enorm en na een tijdje vonden de Boerenbond en de Boerinnenbond – die zich tot dan vooral op volwassenen richtten – het nuttig om ook een beweging op te richten die ‘gericht was op de totale ontwikkeling van jonge land- en tuinbouwers’. ‘Zo gezegd, zo gedaan’, dacht priester Eduard Luytgaerens, die proost was van de Boerenbond. In 1927 richtte hij een jongerenafdeling op met de naam ‘Boerenjeugdbond’, ook wel afgekort als BJB.”

[Lees verder onder de foto.]

“Wat me meteen opvalt, is dat de BJB nog geen jeugdbeweging was zoals we die vandaag kennen. De Boerenjeugdbond zette vooral in op opleidingen om haar leden technisch te vormen in het land- en tuinbouwvak. Van ontspannende activiteiten – zoals KLJ’ers die nu organiseren met spelletjes als levende Stratego – was toen nog geen sprake. Na de Tweede Wereldoorlog veranderde dat: de nadruk kwam steeds meer op ontspanning te liggen. Er ontstond ook een sportfeestwerking waarin gevendeld en gewimpeld werd, later kwamen er nog andere sporten bij zoals atletiek, volksspelen, piramide bouwen en verschillende dansreeksen. Ik ontdek ook dat het eerste BJB-festival plaatsvond in Leuven in 1963. Dat festival was de voorloper van het Landjuweel, het tweejaarlijkse nationaal KLJ-sportfeest. Het eerste Landjuweel werd trouwens voor het eerst georganiseerd in 1965 door KLJ Bocholt, zo lees ik in een oude sportfeestbundel waarvan de bladeren nog nauwelijks gebonden zijn.”

Een nieuwe naam

“Voor de overgang van BJB naar KLJ moeten we ook in het jaar 1965 zijn. De maatschappij zag er toen helemaal anders uit dan in 1927, bij de oprichting van de BJB: midden jaren zestig waren er minder land- en tuinbouwjongeren, er was meer industrie... Landbouwbedrijven begonnen ook te mechaniseren en jongeren studeerden alsmaar langer. Veel boerenjongeren waren bovendien niet meer werkzaam in de landbouw, maar wilden wel lid zijn van de BJB. De beweging zette daarom de deuren open voor alle jongeren van het dorp en veranderde haar naam naar Katholieke Landelijke Jeugd, afgekort KLJ. Samen met de naamsverandering ontstonden ook de eerste gemende afdelingen, want voordien waren er vooral gescheiden jongens- en meisjesgroepen.”

“Ondanks de naamsverandering blijven jonge land- en tuinbouwers nog lang een belangrijke doelgroep voor KLJ. Zo lees ik in het jaarboekje voor leiders van 1965-1966 het volgende: ‘In de hele beweging, ook bij leid(st)ers-niet boeren, moet een bestendige belangstelling aanwezig blijven voor de jonge boer en zijn levenssituatie. We mogen nooit leid(st)ers aanvaarden die de belangstelling en deze kennis niet bezitten.’ Dat is nogal scherp verwoord, vind ik, en dat dachten de KLJ-medewerkers van begin jaren 70 ook. In die periode waait er een maatschappijkritische wind over Europa. Bij KLJ vroeg men zich af waarvoor de jeugdbeweging eigenlijk staat, wat haar opdracht is en welke zin ze heeft. De beweging herdacht haar visie en focuste sinds dan op drie belangrijke pijlers: KLJ is groepsgericht en maatschappijgericht, en heeft een christelijke levensvisie.”

[Lees verder onder de foto.]

Kinderen welkom

“Ook de jaren 90 waren belangrijk voor KLJ. Van bij het begin vormen de +16’ers de belangrijkste doelgroep van BJB en KLJ. De -16-werking werd beschouwd als een aanloop naar de +16, maar de -12-leden die sommige afdelingen hadden, werden lange tijd niet als officiële leden erkend. Dat veranderde in 1994, toen werd beslist om ook op jongere leeftijdsgroepen te focussen. Bovendien keurde de Nationale Raad – het jaarlijks KLJ-parlement – in 1997 een nieuwe visie goed. KLJ wordt vanaf dan beschouwd als een echte jeugdbeweging en niet langer als vormingsbeweging. Toch zetten we ook nu nog in op vormingen – denk maar aan onze animatorcursussen.”

“Ook de voorbije jaren heeft KLJ niet stilgestaan en heeft haar visie en structuur nog wat veranderingen ondergaan, om zo in te spelen op de eigen tijd. Ik zou nog uren kunnen grasduinen in de archieven, maar de zaalwachter dooft de lichten. Ik sla de stoffige boeken dicht en besef eens te meer dat KLJ een bruisende beweging is waar ik graag deel van uitmaak.”

Tekst: Ian Decleer / Foto's: Jonas Smeulders