Zelfverwonding

Wanneer iemand zich slecht voelt, kan het zijn dat die ervoor kiest om de mentale pijn te verlichten door aan zelfverwonding te doen. Je kan zodanig overspoeld worden door emoties en gevoelens, dat je geen uitweg meer ziet. Er moeten dingen veranderen, maar je weet niet hoe. Dit kan ervoor zorgen dat jezelf pijn doen of uit het leven stappen in jouwogen de enige oplossing zijn.  

Belangrijk om te weten is dat zo’n gevoelens oké zijn en er mogen zijn. Het is menselijk om even geen uitweg te zien of niet in staat te zijn de verandering zelf teweeg te brengen, maar hierover praten is noodzakelijk. Zet de stap en open het gesprek. Schakel iemand in die in jouw plaats stappen kan nemen. Iedereen heeft iemand nodig die helpt en mee nadenkt over verandering, hoe klein die ook mag zijn. Denk bijvoorbeeld aan medeleiding, opvoeders, broers of zussen, een vriend, familie ... Ook professionele hulp kan een optie zijn, want zij zijn expert in hun vak en opgeleid om met verschillende cases om te gaan.  

Je hoeft het dus niet alleen te dragen, zelfs wanneer het voelt alsof niemand je begrijpt. Er zijn steeds anderen die willen praten, fysiek aanwezig zijn, mee nadenken, externe hulp inschakelen ... Iedereen is waardevol, zelfs in moeilijke tijden.

Bij een vermoeden  

• Ga het gesprek met de jongere aan (indien die dat ziet zitten). Maak duidelijk dat het geen taboe is.

  • Indien je als leiding een sterk vermoeden hebt dat de jongere zelfverwondend gedrag stelt, mag je dat bij de jongere bevragen en aftoetsen of die er een gesprek over wil voeren.  

  • Ook als er iemand naar je toekomt om te zeggen dat iemand anders aan zelfverwonding doet, is het belangrijk dat je zowel bij de jongere die het gezien/gehoord heeft stilstaat, als bij de desbetreffende jongere.  

• Biedt een luisterend oor tijdens het gesprek en neemt een open houding aan.

  • Het is vaak onvoldoende om hier een eenmalig gesprek over te hebben, zeker indien de wonden niet recent zijn.

  • Indien je zelf niet openstaat voor dit gesprek en het liever niet wil voeren, is het belangrijk om dit aan de jongere mee te delen en het verder op te nemen met hoofdleiding of een verantwoordelijke.

• Maak verdere afspraken als de jongere de nood voelt zichzelf te verwonden.

Wanneer iemand effectief aan zelfverwonding doet of heeft gedaan  

• Wanneer iemand op een gegeven moment aan zelfverwonding doet, moet je de ruimte geven om het gedrag te stoppen en in de mate van het mogelijke het verwondend materiaal af te nemen. 

• Verzorg de wonde bij de EHBO op jouw locatie, zonder in te gaan op het gesteld gedrag.  

  • Bij het verzorgen van de wonde is het belangrijk dat je het gesprek nog niet aangaat. Indien je dit wel zou doen, geef je aandacht aan het gesteld gedrag en niet aan de achterliggende reden, waardoor je er op een verkeerde manier aandacht aan geeft.

  • Kan je de wonde niet zelf verzorgen? Maak dan een afspraak bij de dokter of ga indien nodig naar het Spoed.

• Ga het gesprek met de jongere aan in een andere ruimte en biedt een luisterend oor.

  • In een andere ruimte kan je tijd maken voor de reden achter het gestelde gedrag.  

  • Het is belangrijk dat je tijdens dit gesprek vooral luistert naar de jongere, zodat die kan aangeven wat er is en wat zou kunnen helpen. Maak nog geen concrete afspraken of beloftes!  

  • Geef aan als je niet klaar bent voor dit gesprek, zodat anderen het kunnen overnemen.

  • Op het einde van het gesprek vermeld je tegen de jongere dat er nog een gesprek zal volgen met hoofdleiding of verantwoordelijken voor verdere opvolging en afspraken.

• Voer een vervolggesprek met hoofdleiding voor verdere opvolging en afspraken. 

  • Wanneer het gedrag zich nog steeds stelt (bijvoorbeeld op kamp), kan de jongere niet meer deelnemen aan de (kamp)activiteiten.

• Wees begripvol voor jongeren die het moeilijk hebben, maar draag dit niet alleen. Het is belangrijk voor de jongere zelf dat de ouder(s)/voogd(en) op de hoogte gebracht worden.  

• Spreek een signaal af dat de jongere kan geven wanneer het moeilijker gaat, zodat de groep hierop kan inspelen. Zit je lid ergens mee? Dan vraagt die (non-)verbaal om hulp. 

• Biedt alternatieven die voor afleiding kunnen zorgen. Deze alternatieven zijn een manier om gedachten op een positieve manier af te leiden.  

  • Bekijk het moeilijkste moment van de dag en plan dagelijkse activiteiten om de jongeren op dat moment bezig te houden.(voorbeeld: platte rust, doe met een aantal jongeren een wandeling of las een babbelmomentje met leiding in).

  • Schrijf een lijst van alle positieve dingen in je leven op dit moment, ook de kleine dingen zijn belangrijk. 

  • Kijk naar foto’s van gelukkige tijden. Dit kan je verdrietig maken, maar soms kan het je helpen om te huilen. 

  • Knijp in een stressballetje. 

  • Schrijf al je gedachten op, zodat ze uit je hoofd een plaats krijgen. Nadien kan je ze verscheuren, als je dat wil.

  • Ga een stukje joggen, en ren zo snel je kan. Als je niet naar buiten kan, ren dan op een trap op en neer, of van de ene kant van de kamer naar de andere. 

  • Beloon jezelf, zelfs als het om kleine beloningen gaat, zoals tv kijken of iets lekkers eten, een knuffel geven aan een van je mede-KLJ'ers of leiding, een dier aaien ... Deze dingen helpen je eraan te denken dat er wel goede dingen zijn op deze wereld, hoe klein ze ook mogen zijn.

Heb je zelf donkere gedachten, of ken je iemand in je omgeving die ermee worstelt? Dan is het belangrijk te weten waar je professionele hulpverlening kan vinden. Dit zijn experten, dokters, psychologen of therapeuten.  

Jij als KLJ’er kan iemand ondersteunen bij het zetten van de stap richting deze hulpverlening, of iemand vinden die dit wil doen.  

Het is belangrijk om de verantwoordelijkheid te delen. Jij hoeft dit niet alleen te dragen.  

Je kan terecht bij ... 

• WAT WAT: Onder het thema 'praat erover' krijg je bij ieder onderwerp gerichte hulpverlening aangeboden waar je eventueel fysiek of online bij terecht kan. 

• De Zelfmoordlijn (1813): Heb je hulp nodig of maak je je zorgen om iemand? Praten kan helpen. Bij de Zelfmoordlijn1813 staat er altijd iemand voor je klaar. Elk gesprek is anoniem en gratis. Op de website kan je ook veel informatie over het thema vinden. 

• Awel: Awel luistert naar kinderen en jongeren. Elk gesprek is anoniem en gratis. 

• API’s van KLJ: de aanspreekpunten integriteit binnen de koepel van KLJ zijn een en al luisterend oor voor jouw verhaal en gaan samen met jou op zoek naar de gepaste hulpverlening. Je kan hen bereiken via api@klj.be.