De wereld rond met klankman Pascal Braeckman: “Reizen is vooral je plan trekken”

Vlaanderens chouchou van de klankwereld Pascal Braeckman (60) is een wereldreiziger in hart en nieren. Hij trekt de wereld rond met kompaan Tom Waes aan zijn zijde, maar ook voor Vlaanderen Vakantieland en De Bende van Wim, op tour met Clouseau, on the road met het Georgisch nationale balletgezelschap en voor het lang vervlogen tv-programma Vossenstreken doorkruiste hij bijna alle continenten. En toch komt hij nog altijd graag thuis in Hoboken – al is een verhuizing naar het buitenland niet volledig uitgesloten.

Het is in Hoboken dat we elkaar treffen voor Hélaba. Niet zo exotisch als zijn favoriete reisbestemming Argentinië, maar minstens even rijk aan verhalen. Het begint al in de hal, die van boven tot beneden behangen is met foto’s van kleine en grote momenten in binnen- en buitenland. Vragen we Pascal naar zijn favoriete tastbare reisherinneringen, dan zijn we hem tien minuten kwijt aan kasten en dozen, waar hij op zoek gaat naar parels uit het buitenland.

Een houten paardje uit Mongolië, een teenslipper uit een hotel op het filmfestival in Cannes, vliegtuigtickets die over het hele huis verspreid zijn, een kroonkurk van een biertje dat hij ergens tussen de locals dronk, een stuk zeil van op een concert in Seattle waar hij het licht verzorgde... Je kan het zo gek niet bedenken of Pascal Braeckman bracht het mee uit het buitenland. Kasten vol trekt hij open met herinneringen, om uiteindelijk twee dozen met zijn dierbaarste souvenirs op tafel te zetten. “En dan te bedenken dat ik pas na mijn dertigste mijn eerste grote reis heb gemaakt”, steekt hij van wal. “Van mijn ouders heb ik het reizen niet meegekregen: we gingen altijd naar zee of verbleven op de camping. Da’s ook leuk, maar iets helemaal anders dan de reizen die ik later voor mijn job heb gemaakt.”

116 landen bezocht Pascal intussen, in elk continent is hij geweest – “behalve Antarctica, omdat dat ongelofelijk duur is.” Reizen is nooit een doel op zich geweest, zegt hij. “Het was altijd onlosmakelijk verbonden met mijn job. Ik greep de kansen die ik kreeg, zonder te weten hoe ver die me zouden brengen, maar intussen ben ik bijna overal geweest.” Die eerste reis herinnert hij zich nog haarscherp. “Voor Vossenstreken (de VTM-reeks met Ingrid De Vos, waarbij ze in vijf jaar tijd en 25 reisdocumentaires de hele wereld afreisden, red.) ging ik naar Gambia. Ik had al snel door welke truken je moet kennen als je reist. Op de luchthaven in Banjul zette de douane op elke koffer die in orde was met krijt een kruis. Ik vond ergens een stuk krijt, dus keurde ik zelf mijn koffer goed. (lacht) Om maar te zeggen: je moet gewoon durven als je voelt dat je in de problemen kan komen.”

Daarmee haalt Pascal meteen aan wat voor hem de essentie is van reizen. “Reizen is je plan kunnen trekken. Eigenlijk is reizen een kunst, hé. Het is vermoeiend, je krijgt veel indrukken, moet je uit de slag kunnen trekken op moeilijke momenten... En je moet je vooral niet opjagen. Op de luchthaven van Dubai moet je bijvoorbeeld vier uur wachten voor je de douane bent gepasseerd. In Paraguay stapten we in een vliegtuig dat met tape aan elkaar was geplakt. Op zo’n moment moet je je niet te veel vragen stellen, maar gewoon gáán. Zulke dingen zijn eigen aan het land, dus heeft stressen geen zin. Ik probeer zoiets te zien als deel van de ervaring.”

Ook deel van de ervaring: het reisgezelschap. “De mensen met wie je op pad bent zijn het allerbelangrijkste, de rest is bijzaak. Je kan in het lelijkste boerengat terechtkomen – al geloof ik niet dat iets ooit echt lelijk is, het gaat erom wat je mooi vindt –, maar als je dat kan delen met fijne mensen, hou je er toch een mooie ervaring aan over.” Zelf bombardeert hij zijn vrouw tot zijn favoriete reisgezel, “maar eigenlijk ga ik met iedereen graag op pad. Ik ben een gemakkelijke mens. Dat is waarschijnlijk ook de reden waarom ik vaak gevraagd word.”

“Op reis probeer ik de verplichte toeristische stops zo veel mogelijk te vermijden”, gaat Pascal verder. “Ik doe ze wel, hoor, maar dan in sneltempo. Ik ga bijvoorbeeld een voormiddag mee op zo’n Hop-on Hop-off-bus, zodat ik alles gezien heb, daarna ga ik op café met de locals. (lacht) Zo combineer ik het beste van twee werelden, want van alleen de tourist traps word ik zenuwachtig. Er is toch niks leuker dan de steegjes náást de straat uit je toeristische gids in te wandelen? Daar kom je met de bevolking in contact en hoor je de mooiste verhalen. Het is niet altijd het bekendste wat ik het meest kan appreciëren op reis. Toen we voor Over Winnaars (het VTM-programma met Koen Wauters, red.) de hele tocht naar Machu Picchu hadden gewandeld, dacht ik na vijf minuten op de berg: ‘kom, we gaan iets drinken’.” (lacht)

Hij neemt het houten paardje dat op tafel staat, vast. “Hiervoor heb ik een half uur in -40°C rondgelopen. In Mongolië was dat, bij een klooster, voor een reeks over het katholieke geloof in de wereld. Ik wilde de aartsbisschop heel graag horen zingen, maar dat deed hij niet voor niks: alleen als ik naar buiten ging in korte broek, wou hij zingen. Toen mijn benen blauw begonnen te worden van de kou, haalde de zuster mij binnen. ‘Het is de eerste keer dat een vrouw mij vraagt om mijn broek terug aan te trekken’, zei ik haar”, lacht Pascal. “Ik heb er toch dit paardje voor in ruil gekregen, en het beloofde gezang.”

Om al die indrukken een plek te geven, hield Pascal vroeger dagboeken bij. “Daar ben ik snel mee gestopt, want alles neerschrijven vraagt veel van je reistijd. Tastbare dingen zijn gemakkelijker mee te nemen, en daar kan ik een verhaal bij vertellen. Dit koffiebekerdeksel met ‘Your beautiful’ (sic) kreeg ik van de dames die koffie verkopen langs de weg in Amerika, toen we op pad waren voor Reizen Waes. Hoofdpijnpoeder bracht ik mee uit Namibië, toen ik daar een maand verbleef met mijn zoon. Of het werkt? Ik zou het niet weten, de verpakking is nog dicht. Wat ik ook altijd bijhoud, zijn de deurhangers uit hotelkamers. Maar ik heb ook geluidsopnames, bijvoorbeeld van de krekels in Turkije. Dat oorverdovende geluid vergeet ik nooit meer. Ook stilte blijft me bij: als je bovenop een berg staat in de Andes met zicht op de Melkweg... Onwaarschijnlijk.”

“Voor de rest zijn het vooral ervaringen die blijven hangen, de ene al spannender dan de andere. In Turkije werd ik opgepakt omdat de berg die ik filmde militair domein bleek te zijn. In Jemen zijn we beschoten omdat een man dacht dat ik zijn vrouw aan het filmen was. Maar er zijn niet altijd andere mensen voor nodig om voor je leven te vrezen. (glimlacht) Vanuit Chili gingen we ooit de Andes over richting Argentinië. Wanneer we aan een ravijn kwamen, op een padje van 45 centimeter breed, moesten we plat op ons paard gaan liggen. Mijn voet schoot uit de stijgbeugel, waardoor mijn paard steigerde. In een reflex kon ik nog net mijn klankzak redden en mij vastgrijpen aan de nek van het paard, waardoor ik boven die ravijn bungelde. Toen dacht ik toch even dat het gedaan was met mij. Pas op, ik heb voor de rest alleen warme herinneringen aan het land: als ik hier ooit alles verkoop, is Argentinië zeker een optie als nieuwe thuisland. Iedereen leeft er buiten, de sfeer is er gemoedelijk, de cost of living laag... Portugal is ook een optie. Ach ja, we zien wel hoe de dingen lopen.”

Wie ervan droomt om ook te reizen, spoort Pascal aan om het gewoon te doen. “Als je erover denkt om te reizen, betekent dat dat het avontuur in jou zit. Waarom dan nog twijfelen om de stap te zetten? Durf ervoor te gaan, want je krijgt er heel veel voor terug. Van overal breng je wel iets mee, letterlijk en figuurlijk. Zelf ben ik veel rustiger geworden. Als je van Afrika komt, kan je de banaliteiten waarover sommigen zich hier druk maken, veel beter relativeren. Tegelijk maakt reizen me ook opstandiger: als iets lukt op een plek waar de omstandigheden veel minder gunstig zijn, waarom zou het dan hier niet lukken?”

“Nog een tip voor toekomstige wereldreizigers: de taal spreken. ‘Goeiedag’, ‘alsjeblieft’ en ‘dank je wel’ zijn basis, net als de vervoegingen van ‘hebben’ en ‘zijn’. Mensen appreciëren het als je in hun taal probeert te communiceren. Het maakt contacten leggen gemakkelijker, ook al ken je maar een paar woorden.”

En als Pascal zelf nog mag dromen, zonder grenzen, met the sky als limit? “Ik zou heel graag meegaan als lichtontwerper op wereldtour met een metalband. Of het er nog van zal komen, betwijfel ik – ik ben intussen zestig en wil ooit met pensioen. Maar zeg nooit nooit. Ik heb alleszins mijn tickets voor Graspop al, dat komt toch een beetje in de buurt.” Ook Sint-Petersburg bezoeken staat nog op zijn lijstje – Rusland bezocht hij al, maar in die stad kwam hij toen niet. “Mijn roots liggen in Sint-Petersburg: mijn grootvader langs moeder kant was er minister van mijnbouw. Mijn moeder is uit Rusland geadopteerd en naar hier gekomen. Geen mooi verhaal, maar ik wil wel weten waar ik vandaan kom. Misschien dat er ooit een tv-format uit die zoektocht voortkomt. Dat zou fantastisch zijn zelfs, want met een redactionele ploeg die het ‘graafwerk’ doet, kom je veel verder dan alleen.”

Ons verhaal lijkt afgerond, maar bij het naar buiten gaan wijst Pascal nog op een pluche figuurtje dat aan de muur gespijkerd is, tussen zijn oude Nokia’s en een eclipsbril die hij jaren geleden opzette bij een zonsverduistering in Spitsbergen. “Dat knuffeldiertje hing ooit in onze huurauto in Paraguay, toen ik met Tom Waes op pad was. En nu hangt het dus hier. (lacht) Er is eigenlijk nooit een specifieke reden om iets wel of niet mee naar huis te nemen. Als ik er een verhaal bij kan vertellen en het kan in mijn koffer, dan gaat het mee!”

Tekst: Maud Vanmeerhaeghe / Foto: Jonas Smeulders