Verstandelijke beperking

Afhankelijk van de intellectuele vaardigheden en het aanpassingsvermogen van kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking spreken we over een lichte, matige of zware beperking, maar eigenlijk blijven we liever weg van dat woord. Volgens ons is het belangrijker dat we ongeacht de aard of intensiteit van iemands denkvermogen samen willen uitzoeken waar we onze werking op elkaar kunnen afstemmen. Zolang we rekening houden met elkaar hoeft er dus niemand beperkt te zijn. Met onderstaande tips kan je gericht aan de slag om dat gesprek te voeren, zodat alle kinderen en jongeren deel kunnen uitmaken van de groep.

• Net omdat het functioneren en aanpassingsvermogen van kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking erg kan verschillen, is het belangrijk om samen uit te zoeken wat er mogelijk is. Ga in gesprek met elkaar en ontdek wat iemand leuk vindt, waar die goed in is en ook waar die nood aan heeft. 
• Ga in gesprek met de ouder(s) en of begeleiding. Zij kunnen gericht aangeven wat er moeilijk is en hoe zij er zelf mee omgaan. Zo kan je samen bekijken wat kan, hoe jullie hier als ploeg in tegemoet kunnen komen en er concrete afspraken over maken. 
• Kijk of het nodig en mogelijk is om een vertrouwenspersoon aan te duiden. Door iemand te zoeken waar het lid vertrouwen in heeft, die ook ruimte kan en wil maken om waar nodig extra uitleg of ondersteuning te bieden, kan je ervoor zorgen dat iemand sneller mee is.

• Trek de aandacht voor je gaat communiceren. 
• Zorg ervoor dat je gemakkelijk te begrijpen taal gebruikt. Net omdat wat je zegt snel letterlijk wordt genomen, beperk je best beeldspraak en let je op met mopjes. Eigenlijk gebruik je het best simpele woorden, maak je liefst korte zinnen en herhaal je geregeld de belangrijkste informatie. 
• Probeer altijd zo concreet mogelijk te zijn. Het is voor iedereen duidelijker dat wanneer het kamplied speelt, ze zo snel mogelijk moeten verzamelen voor “de rode deur van de eetzaal”, dan “ergens op de binnenkoer”. 
• Als de uitleg wat te veel of moeilijk dreigt te worden kan je, bovenop te gebaren en te wijzen, je uitleg ondersteunen met visuele hulpmiddelen. De pictogrammendatabank en het wijsboekje kunnen je daarbij helpen. Leg dus altijd concreet uit waar iets voor staat en wat je er rond verwacht.
• Toets tot slot af of jullie elkaar op dezelfde manier begrepen hebben. Dat is eigenlijk gewoon de simpelste manier om misverstanden te vermijden.

• Om ervoor te zorgen dat iedereen snel mee is met wat er te gebeuren staat, communiceer je best op voorhand concreet de planning. 
• Probeer jullie programma zoveel mogelijk te visualiseren. Zo kan een spiekbriefje van de dagindeling met de plekken waar jullie activiteiten plaatsvinden een handig hulpmiddel zijn voor je leden. Het uitschrijven van het dagprogramma op kamp op een poster is ook een goed idee. Hang deze jaar-, maand- of kampplanning op in het lokaal, zodat iedereen ernaar kan teruggrijpen.
• Als je toch genoodzaakt bent om de planning of gemaakte afspraken aan te passen, leg je vooral goed uit waarom je dit doet en wat er in de plaats komt. 
• Als een situatie te chaotisch of onvoorspelbaar wordt, kun je er altijd voor kiezen om jullie even af te zonderen. Zo krijgt iedereen opnieuw de tijd en ruimte om alles wat er gaande is op een rijtje te zetten en tot rust te komen. 
• Je kan zelfs samen, naast een vertrouwenspersoon, een veilige plek vastleggen waar je lid mits een seintje naartoe kan als het even niet meer gaat. Eigenlijk is zo’n safe(r) space inrichten voor iedereen een goed idee.

• Bepaal samen op voorhand duidelijk de regels en grenzen van een activiteit of jullie werking. Geef daarbij iedereen de kans om aan te geven wat wel of niet lukt.
• Hou er rekening mee dat bepaalde vormen van direct contact (oogcontact, lichamelijke aanrakingen, enzovoort) niet voor iedereen zo vanzelfsprekend zijn. Dwing dus niemand om je aan te kijken en vraag je af of al die aanrakingen wel essentieel zijn voor de activiteit. 
• Als je in gesprek gaat over emoties is het belangrijk om dat in gemakkelijke en begrijpbare termen te doen. Leg uit waarom iets jou of een ander niet goed laat voelen en ga na of dat goed begrepen is. 
• Kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking kunnen zich vaak, intens en lang met dezelfde personen, hetzelfde spel of op dezelfde plek bezig houden. Deze continuïteit geeft hen houvast en zolang dat niet de grenzen van jullie werking, activiteit of bepaalde personen overschrijdt, is daar ook niets mis mee. Maak hierover op voorhand dus goede afspraken. 
• Durf het bij al deze communicatie ook over jouw grenzen als leiding te hebben. Het is vanzelfsprekend en belangrijk dat je op zoek gaat naar redelijke aanpassingen in je werking, die tegemoet komen aan de verschillende noden en vragen van je leden, maar geef ook tijdig aan wat jullie grens is en wat niet lukt. Het moet immers haalbaar en leuk blijven voor iedereen.

Wil je meer weten of heb je hulp nodig?

• Weet je nog niet wat doen? Communiceer in de eerste plaats met je lid, zij kunnen het best vertellen wat er moeilijk is en wat ze nodig hebben.
• Ga ook altijd in gesprek met de ouders, zij kennen je lid het beste en kunnen jullie dus gericht tips geven. 
• Contacteer ons met je vragen. Wij kunnen samen met jou en je pedagogisch medewerker gericht op zoek gaan naar antwoorden op jullie vragen of je in contact brengen met de juiste partner die dat beter kan. Onze contactgegevens vind je aan de rechterzijde van deze pagina. Je kan je vragen ook mailen naar kljvooriedereen@klj.be, dan zoeken wij ineens uit wie jou het beste antwoord kan geven.
• Wist je trouwens dat we bij KLJ heel wat vormingen aanbieden waar je concrete tips kan krijgen om met jouw situaties aan de slag te gaan? Vraag een vorming op maat aan en wij komen langs met informatie, tips & tricks. 

Extra informatie? Klik hier.

• Op de website van Komaf worden kort en bondig de belangrijkste tips om kinderen en jongeren die met een beperking leven te integreren in je werking, herhaald. Scrol door naar “Tips voor kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking”. 
• Op de Spelensite kan je met de zoekfunctie spelletjes zoeken waar ook kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking aan kunnen deelnemen.