Blind of slechtziend

Voor kinderen en jongeren die minder of helemaal niet zien is het erg moeilijk of soms zelfs onmogelijk gebaren, non-verbale communicatie en andere visuele elementen te kunnen waarnemen. Omdat we onze werking ondersteunen met heel wat visuele hulpmiddelen is het voor blinde of slechtziende kinderen en jongeren dus soms moeilijker om meteen met alles mee te zijn. Zo kan de weg naar het toilet vinden of doorhebben wanneer iemand tegen jou aan het praten is voor de ene evident lijken, terwijl dat voor de andere wat meer tijd of ondersteuning vraagt. Met de volgende concrete tips kan je deze situaties vermijden en er samen voor zorgen dat alles duidelijk is.

• Net omdat zo’n visuele moeilijkheden kunnen verschillen van persoon tot persoon is het belangrijk om goed in te kunnen schatten waar iemand nood aan heeft. Door op voorhand door te spreken en gericht na te vragen hoe jullie elkaar kunnen ondersteunen, kan je al heel wat moeilijkheden vermijden.
• Ga ook in gesprek met de ouders van je lid, zij kunnen je vaak concreet helpen en uitleg geven over hulpmiddelen die jullie kunnen gebruiken om communicatie te verduidelijken. 

• Als we communiceren met anderen gebruiken we daarvoor heel wat middelen, waarvan gesproken taal er een is. Langs de andere kant ondersteunen we vaak en veelal onbewust onze boodschap ookdoor het gebruik van non-verbale gebaren, lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen. Denk eraan dat niet iedereen altijd meteen begrijpt of überhaupt kan zien dat je knipoogt als je een mopje maakt of in een richting hebt gewezen als je “dat vind je daar” zei.
• Wil je een lid dat niet of minder goed ziet iets concreet duidelijk maken, praat dan in de richting van deze persoon en spreek het lid eerst aan met zijn naam. 
• Je kan ook op voorhand afspreken met iemand die met een visuele beperking leeft of je deze persoon aan de arm of op een andere plaats mag aanraken om de aandacht te trekken of ondersteuning te bieden. Vraag ook zeker omgekeerd of en wanneer het zou helpen dat je lid jou aanraakt. Als dat voor jou oké is, kun je elkaar zo gericht helpen. Spreek dus samen signalen en regels af wanneer je elkaar mag aanraken om elkaar zo te helpen.
• Eigenlijk is het handigste om samen op zoek te gaan naar een vertrouwenspersoon waar het mee klikt die tijd en ruimte wil maken om je te ondersteunen.

• Maak er een gewoonte van om op regelmatige en vaste momenten te beschrijven wat er gebeurt of op de planning staat. Wat de ene ziet of op een bepaalde manier te weten komt heeft voor die persoon misschien niet meer uitleg nodig, maar dezelfde boodschap komt niet altijd even snel binnen bij blinde of slechtziende kinderen en jongeren. 
• Wanneer er iets onverwachts gebeurt, opmerkelijks te zien is, of ongepland verandert, beschrijf je best concreet wat er verandert of staat te gebeuren. 
• Zorg ervoor dat alles een vaste plaats heeft in jullie lokaal en werking. Dat kan gaan van spelmaterialen die altijd op dezelfde plek liggen tijdens activiteit, tot een persoonlijk haakje om een jas en rugzak aan op te hangen, of vaste plekken aan tafel op kamp.
• Ook momenten waarop je steeds hetzelfde doet, zoals bijvoorbeeld drankjes of fruit uitdelen bij de pauze, organiseer je best altijd op dezelfde plek. 
• Geef slechtziende of blinde kinderen en jongeren die voor het eerst op een nieuwe plek komen ook voldoende tijd en ruimte om deze plaats te leren (her)kennen. Als je daarbij de ruimte rondom jullie op dat moment meteen beschrijft kan je snel inspelen op onduidelijkheden. 
• Schenk voldoende aandacht aan onlogisch ingerichte plekken en fysieke obstakels. Niet iedereen heeft even snel dat opstapje of die glazen deur gezien. 
• Het is ook handig om extra aandacht te schenken aan hulpmiddelen als leuningen, lichtschakelaars of geribbelde tegels op de grond die je lid kunnen helpen. Deze laatste kennen mensen die met een visuele beperking te maken krijgen als geleidelijnen en helpen hen om zich veilig door onze publieke ruimte te verplaatsen. 
• Stem je digitale communicatie ook goed af op kinderen en jongeren die minder goed of niet zien. Is het lettertype van je activiteitenkrantje groot genoeg? Misschien kan je het contrast op je website aanpassen zodat alles voor iedereen duidelijker is? In de gids over inclusieve communicatie van Çavaria vind je op pagina 24 concrete tips om je opmaak toegankelijk te houden.

• Denk bij het in elkaar steken van activiteiten aan de rol die leden met een visuele beperking kunnen spelen. Je hoeft zeker niet telkens opnieuw heel je activiteit aan te passen, maar door stil te staan bij wat deze leden wel kunnen in plaats van wat niet, kom je al een heel eind verder.
• Vraag wat zij graag willen doen, zo kunnen jullie met simpele aanwijzingen uitzoeken wat mogelijk is. Misschien kunnen ze de leiding een handje helpen? Ook activiteiten waar blinde of slechtziende kinderen en jongeren in kunnen uitblinken zijn leuk om ze op een positieve manier bij je werking te betrekken. Zo kan je de estafette of het spelletje chinese voetbal evengoed met een blinddoek spelen, wie zou er winnen?

Wil je meer weten of heb je hulp nodig?

• Weet je nog niet wat doen? Communiceer in de eerste plaats met je lid, zij kunnen het best vertellen wat er moeilijk is en wat ze nodig hebben.
• Ga in gesprek met ouders, zij kennen je lid het beste en kunnen jullie dus gericht tips geven. Ook over eventuele hulpmiddelen die je lid gebruikt kunnen zij je het beste informeren.
• Contacteer ons met je vragen. Wij kunnen samen met jou en je pedagogisch medewerker gericht op zoek gaan naar antwoorden op jullie vragen of je in contact brengen met de juiste partner die dat beter kan. Onze contactgegevens vind je aan de rechterzijde van deze pagina. Je kan je vragen ook mailen naar kljvooriedereen@klj.be, dan zoeken wij ineens uit wie jou het beste antwoord kan geven.
• Wist je trouwens dat we bij KLJ heel wat vormingen aanbieden waar je concrete tips kan krijgen om met jouw situaties aan de slag te gaan? Vraag een vorming op maat aan en wij komen langs met informatie, tips & tricks.

Extra informatie? Klik hier.

• Op de website van Komaf worden kort en bondig de belangrijkste tips om kinderen en jongeren die met een beperking leven te integreren in je werking herhaald. Scrol door naar “Tips voor kinderen en jongeren met een visuele beperking”.
• Op de Spelensite kan je met de zoekfunctie spelletjes zoeken waar ook kinderen en jongeren met een visuele beperking aan kunnen deelnemen.